1953 yılında Adnan Menderes Hükümeti’nin Bakanlar Kurulu kararı ile Çin zulmünden kaçan 1850 Doğu Türkistan’lı Müslüman-Türk’ün, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasına izin verilmişti. Doğu Türkistan’lı vatandaşlarımız Türkiye’ye gelişlerinin 50. yılını yine buruk kutluyorlar. Çin işgalinin tüm şiddeti ve acımasızlığı ile sürdüğü bir dönemde katliamdan kurtularak Hindistan’a geçen Doğu Türkistan davasının iki önemli ismi Mehmet Emin Buğra ve İsa Yusuf Alptekin 1953 yılında Suudi Arabistan, Mısır ve Türkiye’yi içine alan bir geziye çıkmıştı. Mısır ve Suudi Arabistan’dan beklediği cevabı alamayan Uygur Müslümanları aynı dönemde Türkiye’ye geçti ve dönemin Başbakanı Adnan Menderes, TBMM Başkanı Refik Koraltan, Dışişleri Bakanı Fuat Köprülü, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ile bir görüşme yaptılar. Bu görüşmenin ardından harekete geçen Menderes Hükümeti yetkilileri ilk planda Hac maksadıyla Suudi Arabistan’da bulunan, ancak Çin zulmü nedeniyle ülkelerine dönemeyen 1850 Doğu Türkistan’lı Müslüman Uygurluyu iskanlı göçmen olarak Türkiye topraklarına davet etti.
Menderes Hükümeti’nin vermiş olduğu bu tarihi kararın ardından çeşitli vesilelerle Çin zulmünden kaçan binlerce Müslüman Uygurlu önce İstanbul’un çeşitli semtlerine, 1960′lı yıllarda ise Kayseri çevresine hicret etti. Türkiye’ye hicretlerinin 50. yılında Ankara’da bir şükran günü düzenleyen Doğu Türkistan’lı Müslüman soydaşlarımız, tüm dünyayı Çin zulmüne dur demeye çağırdı.
Doğu Türkistan Davası’na destek için kaleme aldığımız bu yazımızda, medeniyetler merkezi Doğu Türkistan’ın neden Çin işgali altında tutulduğunu inceleyeceğiz.
Medeniyetler Merkezi
Doğu Tükistan İki bin iki yüz yıllık geçmişi ile Türkistan toprakları, dünyanın en önemli ve köklü medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Batıda Hazar Denizi ve Ural Dağları’nın güney kısmına, kuzeyde Sibirya’ya, güneyde İran, Afganistan ve Tibet’e, doğuda Çin ve Moğolistan’a sınır olan Türkistan, oldukça geniş bir sahaya sahiptir. Bugün, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın dahil olduğu bölge Batı Türkistan olarak anılmakta, iki asırdır Çin’in esareti altında bulunan bölge ise Doğu Türkistan olarak adlandırılmaktadır. Türkistan’ın coğrafi ve stratejik olarak taşıdığı önemi anlamak için ise, öncelikle bölgenin iki dev gücü olan Rusya ve Çin’in bu topraklara olan ilgilerini göz önünde bulundurmak yeterlidir.
Coğrafi yapının da sebep olduğu siyasi oluşumlar neticesinde bugün Batı ve Doğu olarak ikiye ayrılmış olan Türkistan toprakları üzerinde, Rusya’nın ve Çin’in çok önemli planları vardır. Bu iki ülkenin söz konusu bölgeden ne pahasına olursa olsun vazgeçmeme tutkusunun ardında, bölgenin stratejik konumunun yanı sıra, sahip olduğu zengin yeraltı rezervleri de büyük rol oynamaktadır.
Batı Türkistan’daki Türk devletleri Rusya için, Doğu Türkistan ise Çin için kaybedilmemesi gereken önemli birer hammadde kaynağı niteliğindedir. Doğu Türkistan Çin Toprağı Değildir Çin’in, Doğu Türkistan halkına karşı yaptığı insan hakları ihlallerini ve zulmü gizlemek için uluslararası arenada öne sürdüğü iddialardan biri, bu bölgenin “Çin topraklarının bir parçası olduğu”, dolayısıyla da Doğu Türkistan’da yaşananların “Çin’in iç meselesi sayılması gerektiği” iddiasıdır. Oysa tarihi kaynaklar bu iddiayı yalanlamaktadır. Bunların başında Çinlilerin, diğer milletlerden kendilerine karşı yönelen saldırıları engellemek için inşa ettikleri Çin Seddi gelmektedir. Tarihte ilk defa Çinliler ile bölgede yaşayan diğer milletler arasındaki resmi sınırı bu set oluşturmuştur. Ve Doğu Türkistan Çin’in tarihi sınırları olarak kabul edilen bu setin dışında kalmaktadır. Ayrıca, Doğu Türkistan’da bol miktarda bulunan yeşim taşının adı ile anılan Yeşim Kapısı’nın çeşitli kaynaklarda Çin’in en batı sınırı olarak kabul edildiği aktarılmaktadır. Doğu Türkistan’a açılan bu kapının, Çin’in batıdaki en uç noktası olarak kabul edildiğini dile getiren kaynaklardan birisi 1939 yılında Şanghay’da basılan New China Atlas (Yeni Çin Atlası) isimli bir Çin kaynağıdır. Öte yandan tarih boyunca Çin Seddi ile Hazar Denizi, Sibirya ile İran, Afganistan, Pakistan, Keşmir ve Tibet sınırları arasında kalan bölgenin adı Türkistan olmuştur. Bu durum İslam tarihinin ilk kaynaklarında, tarihi İran ve Hint belgelerinde belirtildiği gibi, pek çok Batılı tarihçi de bu konuda hemfikirdir. Bilinen en eski Türkologlardan Nikita Biçurin, “Hazar Denizi ile Kuh-ı Nur Dağları arasında bir millet yaşar. Bunlar Türkçe konuşurlar ve İslam dinine inanırlar. Bu insanlar kendilerini Türk olarak takdim ederler ve onların ülkesi Türkistan olarak anılır” şeklindeki sözleriyle bu tarihi gerçeğin altını çizmiştir. Çin’in bölgeyi işgalinin ardından bu topraklara, “yeni kazanılan yer” anlamını taşıyan, “Xinjiang” (Sincan) adını koyması ise bu tarihi gerçeği değiştirmemektedir.
Çin, Doğu Türkistan’dan Neden Vazgeçmiyor?
Doğu Türkistan toprakları aynı zamanda zengin yeraltı kaynaklarına sahiptir ve toprakları da çok verimlidir. 21. yüzyılın Kuveyt’i olarak da anılan Doğu Türkistan, petrol, doğal gaz, uranyum, kömür, altın ve gümüş madenlerinin bolluğu ile dikkat çekmektedir ve bu yönü ile Çin’in en önemli hammadde kaynaklarından biridir. Yetkililer tarafından, 2005 yılında Doğu Türkistan’ın petrol ve doğal gaz üretiminde Çin’in ikinci önemli merkezi haline geleceği bildirilmektedir. Özellikle Doğu Türkistan’ın orta bölgesinde yer alan Tarım Havzası’nın geniş petrol rezervlerine sahip olduğu düşünülmekte ve bu yönde araştırmalar devam etmektedir. Bu özelliğinden dolayı “Umut Denizi” olarak adlandırılan Tarım Havzası’nın 10.7 milyar ton petrol kapasitesi olduğu tahmin edilmektedir. Jeologların şu ana kadar yaptıkları araştırmalar ise 300 milyon ton petrol ve 220 milyar metre küp doğal gaz kapasitesi olan 13 yatak ortaya çıkarmıştır. Çin’in Doğu Türkistan’a enerji konusundaki bağımlılığı Tarım Havzası’ndaki petrol kaynakları ile de sınırlı değildir. Çin sanayisi için hayati önem taşıyan, Orta Asya Türk Devletlerinden gelecek herhangi bir boru hattının doğal güzergahı Doğu Türkistan olacaktır. Böyle bir taşıma sisteminin Çin için sağlıklı ve güvenilir olmasının en garantili yolu ise Doğu Türkistan’ın kendi denetimi altında bulunmasıdır.
Zengin doğal gaz, kömür ve bakır yatakları da bu bölgeyi Çin ekonomisi için vazgeçilmez kılmaktadır. Kızıl Çin topraklarında çıkarılan 148 çeşit madenin 118 çeşidi Doğu Türkistan topraklarında yer almaktadır. Bu da Çin’in toplam maden ocaklarının %85′ini oluşturur. Bunların arasında kalitesi ve yüksek kalori değeri ile ünlü olan kömürün ayrı bir yeri vardır. Çin’in toplam kömür rezervinin yarısını oluşturan Doğu Türkistan kömür madenlerinin rezervi 2 trilyon ton olarak hesaplanmaktadır. 2000 yılı sonlarında yapılan bir araştırma ise Çin’in en zengin bakır yataklarının Doğu Türkistan’da olduğunu ortaya çıkarmıştır. Çin’in diğer bölgelerinin bakır açısından zayıf olduğu ve Çin’deki tüm bakır yataklarının ülkenin ihtiyacının yarısını bile karşılayamadığı bilinmektedir.
Doğu Türkistan’daki bakır madenleri, Çin’in gözünde Doğu Türkistan’ı daha da değerli hale getirmektedir.
Türkiye’ye Düşen Tarihi Sorumluluk
Doğu Türkistanlı Müslümanların hukukuna sahip çıkmak ve onu savunmak, Türkiye için stratejik bir gerekliliktir. Bilindiği gibi Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetleri, Türkiye, Rusya ve İran gibi farklı ülkelerin nüfuz mücadelesine sahne olmaktadırlar. Türkiye’nin bölgede diğerlerinden daha fazla etkin olmasının bir yolu, ekonomik güç ve girişiminin yanı sıra, bölge halklarının sevgi ve güvenini daha fazla kazanmasını sağlayacak siyasi girişimlerden geçmektedir. Türkiye’nin Doğu Türkistan davasına sahip çıkması, Türkistan’ın genelinde, yani Orta Asya’daki tüm Türki Cumhuriyetler’de Türkiye’nin güç ve iradesine olan inancı pekiştirecektir. Konunun ikinci yönü ise, “gerçek İslam ahlakını dünyaya bir model olarak göstermek” misyonudur. Bunu da İslam dünyasında başarmaya aday olan en önemli ülke Türkiye’dir.
Türkiye, İslam’ın özündeki sevgi, saygı ve hoşgörü prensiplerini kavramış, modern ve çağdaş bir ülkedir. Osmanlı’dan gelen büyük bir kültürel mirasın ve tarihsel vizyonun sahibidir. Batı dünyası ile en iyi entegre olmuş İslam ülkesidir. İslam dünyası ve Batı arasında körüklenmek istenen yapay “medeniyetler çatışması”na karşı en etkili çözüm, Türkiye’den gelebilir. Umulur ki 21. yüzyılda bu çözüm gerçekleşecek ve Doğu Türkistan dahil tüm İslam dünyası, Türkiye’nin önderliğinde, barış ve huzura kavuşacaktır. Doğu Türkistan’ın geleceği tüm İslam dünyasının geleceği gibi Allah’ın izniyle aydınlık ve parlaktır. Bu aydınlığın alametleri ise bugünden belirmeye başlamıştır. Her türlü baskı ve zulme rağmen Müslümanların dinlerine ve inançlarına sahip çıkmakta kararlı olmaları, üstelik son zamanlarda tüm dünya genelinde din ahlakına yönelişin artması gelecek için çok önemli işaretlerdendir.
Bu makale, Araştırma Dergisi 22. sayı (Ağustos 2003) 24. sayfada yayınlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder